Atualità

Cumpededa dla jënt: partezipazion online de 18 percënt

Do la mesaria dl tëmp de cumpededa online dla grupes de rujeneda iel danman i prim dac: di 484.000 che possa fé pea àl nchinamò fat pea 18,3 %. L plu n àl fat pea a Tiers pra chësta nrescida online

Te Südtirol vëniel al mumënt cumpedà tan de jënt che toca pra la grupa de rujeneda ladina, taliana y tudëscia o che se taca ite pra una de chëstes. Do mez l tëmp a despusizion per fé pea online pra la cumpededa, àl a livel de Südtirol fat pea 18,3 percënt, che ie avisa 88.653 zitadines y zitadins. L plu n àl fat pea tl chemun de Tiers cun 43,3 percënt, l manco a Franzensfeste cun 9,1 percënt. "Cun chësc resultat pruvisor sons cuntënc, ma l se lascia sambën miuré. Perchël ti va l nvit ala zitadines y ai zitadins de se nuzé mo nchin ai 29 de fauré dl mesun de fé pea online", da coche auza ora l diretëur dl Istitut provinziel per Statistica ASTAT, Timon Gärtner.

N valgun dac per la valedes ladines

Ntant iel nce bele danman n valgun dac per i luesc ladins: te Chemun de Badia àl nchinamò fat pea 25,2%, tl Chemun de San Martin de Tor 24,9%, tl Chemun de Mareo, 24,07%, a Urtijëi 21,9 %, a Santa Cristina 23,2% y te Sëlva 21,4%. Da coche n vëija ie l livel de partezipazion tla valedes ladines majer che no chël dla mesaria provinziela, danter trëi y sies ponc perzentuei deplù.

Fundamënta per la vita publica

La cumpededa dla jënt ie la fundamënta per aspec d’uni sort dla vita publica. Nscila vëniel bele regulamentà tl Statut de Autonomia dl 1972 che la stieres publiches "vën dates ora aldò dl raport dla cumpëides dla grupes de rujeneda, da coche les resultea dala cumpededes ufizieles per la purtenienza ala grupes de rujeneda". L’ultima cumpededa ie stata tl 2011, ajache dal 2018 incà ne vën la cumpededa dla grupes de rujeneda nia plu fata uni diesc ani, l vën al incontra cumpedà tresora, cun proes y cuntroi a cajo pra chemuns o uniteies de familia o de cunvivënza. Nscila iel nce jit debujën de urganisé da nuef la cumpededa dla grupes de rujeneda. "La maniera nueva de mëter a jì y de tré tres na cumpededa dla jënt ie scialdi cumplessa. Ajache l se trata, ala fin dla finedes, de tò ite online dac relevanc se muvan tl medemo mumënt tl cheder dla scunanza di dac", da coche spiega l diretëur ASTAT Timon Gärtner, che njonta: "La cumpededa dla jënt che n ie iusta tl lëur de fé ie la prima de chësta sort, ulache l vën segurà l’anunimità de chiche fej pea, da paredlé de cër velch cun veles eletroniches."

SPID y CIE

Per garantì l’anunimità iel debujën de se muever tres l‘identità digitela SPID, cun la cherta de identità eletronica CIE o cun na cherta dl/a zitadin/a ativeda per se mëter adum i dac, token y pin, per ti ruvé permez ala cumpededa online.

La cumpededa dla grupes de rujeneda ne daussa pa io no unì ntenduda coche la detlarazion de purtenienza ala grupa de rujeneda. Chësta vën de regula data ju – tantosc che n arjonj la majerà età – dan a Sunieria provinziela o pra la Sunieria de Pesc cumpetënta per l luech de residënza de chiche detlarea. Nce l mudamënt dla purtenienza ala grupa de rujeneda possa mé unì fata pra chësta doi istituzions y de regula 18 mënsc do che n l’à data ju. Pra la cumpededa dla grupes de rujeneda vëniel al incontra cialà tan dassënn che ie al mumënt reprejentedes la trëi grupes de rujeneda te Südtirol.

N video de spiegazion

Truepa dumandes che ie ruvedes ite pra l Istitut provinziel se muev ntëur a coche n ruva avisa a pudëi fé pea pra la cumpededa dla grupes de rujeneda. Na spiegazion var do var abìnun tl video de spiegazion https://www.cumpededa-linguistica.provinzia.bz.it/, tl comunicat stampa dl USP di prims de jené y tla grafica tlo njunteda. Tl’enes passedes iel unì cuntatà tres posta duta la uniteies de familia o de cunvivënza ulache l ie zitadines y zitadins che fej pea. Nce sce la lëtra ëssa da ne vester mei ruveda, possa mpo uni zitadin/a talian/a che stajova nchin ai 30 de setëmber 2023 te Südtirol fé pea pra la cumpededa dla grupes de rujeneda.

La detlarazion muessa unì data ju persunalmënter da uni zitadin/a de majera età, n ne possa nia dé ora deleghes (ora che pra mutons/ans sot ai 14 ani; ala jënt che à debujën de cura y che che sta te na istituzion aposta pòssel ti judé l personal de cura). Jëuni/es da 14 ani insù giapa n nvit scrit a pert per fé pea pra la cumpededa dla grupes de rujeneda.

Nfurmazions, respostes y dumandes che l vën fat suvënz (FAQ) y l video de spiegazion de coche n fej a fé pea pra la cumpededa dla jënt iel da abiné tla plata internet trilinguala. Oradechël ti pieta l ASTAT ala zitadines y ai zitadins n sustëni sëuraprò pra la cumpededa dla grupes de rujeneda: n possa nce ti jì permez per dumandes cherdan su l numer de telefonn 0472 973860 dl Call Center, ti scrijan al’adres e-mail  cumpededa-linguistica@provinzia.bz.it y pra i ufizies di Chemuns.


Clican chiló röiun ala verjiun originala dl comunicat stampa por visualisé imajes, documënc o video che taca lapró

USP/ck/dl